Αφού τεθεί η διάγνωση του καρκίνου του στομάχου, θα πρέπει να σχεδιαστεί η κατάλληλη θεραπεία από το Ογκολογικό Συμβούλιο, στο οποίο θα πρέπει να συμμετέχει ο εξειδικευμένος, έμπειρος χειρουργός.

Στη διαδικασία αυτή θα ληφθούν υπόψη ορισμένοι καθοριστικοί παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τόσο τις θεραπευτικές επιλογές, όσο και την πρόγνωση της νόσου. Αυτοί είναι οι εξής:

• Το στάδιο του καρκίνου (δηλαδή το μέγεθος του όγκου και το εάν αυτός περιορίζεται στο στομάχι μόνο ή έχει εξαπλωθεί στους κοντινούς λεμφαδένες ή σε άλλα μέρη του σώματος).
• Ο ιστολογικός τύπος του καρκίνου του στομάχου.
• Η γενική και λειτουργική κατάσταση του ασθενή.

Σταδιοποίηση του καρκίνου του στομάχου

Για να διαπιστωθεί η ακριβής έκταση του όγκου, τόσο εντός του στομάχου όσο και στους γύρω ή σε απομακρυσμένους ιστούς, απαιτείται η σταδιοποίηση του καρκίνου του στομάχου (η οποία γίνεται κατά τον διαγνωστικό έλεγχο που αναφέρθηκε προηγουμένως). Προσδιορίζοντας το στάδιο του καρκίνου του στομάχου, μπορεί να καθοριστεί η ενδεδειγμένη θεραπεία. Ταυτόχρονα, λαμβάνονται πληροφορίες που αφορούν στην πρόγνωση της νόσου.

Στο σύστημα σταδιοποίησης TNM, που χρησιμοποιείται παγκοσμίως για τη σταδιοποίηση του καρκίνου του στομάχου (και για άλλους τύπους καρκίνου), περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

• T: περιγράφει το βάθος διήθησης του πρωτοπαθούς (αρχικού) όγκου στο τοίχωμα του στομάχου

• Ν: περιγράφει την ύπαρξη ή μη, θετικών (διηθημένων από καρκινικά κύτταρα) λεμφαδένων

• M: περιγράφει την ύπαρξη ή μη μεταστατικής νόσου, δηλαδή την πιθανή εξάπλωση του καρκίνου σε άλλα μέρη του σώματος.

Από τον συνδυασμό των τριών αυτών στοιχείων προκύπτει το στάδιο της νόσου.

• Το Τ χαρακτηρίζει την έκταση του όγκου στο στομάχι:

Tis (in situ) ενδοεπιθηλιακός όγκος χωρίς διηθητική ανάπτυξη

Τ1: όγκος που διηθεί τον βλεννογόνο ή και τον υποβλεννογόνιο χιτώνα (πρώιμο γαστρικό καρκίνωμα)

Τ2: διήθηση του μυϊκού τοιχώματος του στομάχου

Τ3: διήθηση του υπορογόνιου συνδετικού ιστού χωρίς διήθηση του περιτοναίου (ορογόνου-Serosa)

Τ4: διήθηση του περιτοναίου ή ορογόνου (Τ4α) ή/και των παρακειμένων οργάνων (Τ4β)

• Το Ν προσδιορίζει την πιθανή διήθηση των λεμφαδένων:

Ν0: απουσία διήθησης επιχωρίων λεμφαδένων

Ν1: διήθηση 1-2 επιχώριων (τοπικών) λεμφαδένων

Ν2: διήθηση 3 με 6 επιχώριων (τοπικών) λεμφαδένων

Ν3: διήθηση περισσοτέρων από 7 λεμφαδένων

• Το Μ προσδιορίζει τις μεταστάσεις σε απομακρυσμένες εστίες:

Μ0: είναι η απουσία αυτών

Μ1: η παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων (π.χ. ήπαρ)

Τα στάδια του καρκίνου του στομάχου που προκύπτουν είναι τα εξής:

Στάδιο 0 (καρκίνωμα in situ)

Στο στάδιο 0, τα καρκινικά κύτταρα βρίσκονται περιορισμένα στον βλεννογόνο (την εσωτερική επένδυση του τοιχώματος του στομάχου). Σε αυτό το στάδιο ο όγκος είναι δύσκολο να δώσει μεταστάσεις και η αντιμετώπιση μπορεί γίνει με τοπική εκτομή του όγκου.

Στάδιο Ι

Το στάδιο Ι διαιρείται στα στάδια ΙΑ και ΙΒ:

Στάδιο ΙΑ (Τ1, Ν0): ο καρκίνος μπορεί να έχει εξαπλωθεί μέχρι τον υποβλεννογόνιο χιτώνα του στομάχου.

Στάδιο ΙΒ: ο καρκίνος :

• (Τ1, Ν1) μπορεί να έχει εξαπλωθεί μέχρι τον υποβλεννογόνιο χιτώνα του στομάχου και βρίσκεται σε 1 ή 2 κοντινούς λεμφαδένες ή
• (Τ2, Ν0) έχει εξαπλωθεί στον μυϊκό χιτώνα του τοιχώματος του στομάχου χωρίς θετικούς λεμφαδένες.

Στάδιο ΙΙ

Τα στάδιο ΙΙ διαιρείται στα στάδια ΙΙΑ και ΙΙΒ.

Στάδιο ΙΙΑ : ο καρκίνος :

• (Τ3, Ν0) έχει εξαπλωθεί στον υποορογόνιο χιτώνα του στομάχου χωρίς θετικούς λεμφαδένες ή
• (Τ2, Ν1) έχει εξαπλωθεί στον μυϊκό χιτώνα του τοιχώματος του στομάχου και βρίσκεται σε 1 ή 2 κοντινούς λεμφαδένες ή
• (Τ1, Ν2) μπορεί να έχει εξαπλωθεί μέχρι τον υποβλεννογόνιο χιτώνα του τοιχώματος του στομάχου και βρίσκεται σε 3 έως 6 κοντινούς λεμφαδένες.

Στάδιο ΙΙΒ : ο καρκίνος :

• (Τ4α, Ν0) έχει εξαπλωθεί στον ορογόνο (περιτόναιο – εξωτερικό στρώμα του τοιχώματος του στομάχου) χωρίς θετικούς λεμφαδένες ή
• (Τ3, Ν1) έχει εξαπλωθεί στον υποορογόνιο χιτώνα του τοιχώματος του στομάχου και βρίσκεται σε 1 ή 2 κοντινούς λεμφαδένες ή
• (Τ2, Ν2) έχει εξαπλωθεί στον μυϊκό χιτώνα του τοιχώματος του στομάχου και βρίσκεται σε 3 έως 6 κοντινούς λεμφαδένες ή
• (Τ1, Ν3) μπορεί να έχει εξαπλωθεί μέχρι τον υποβλεννογόνιο χιτώνα του τοιχώματος στομάχου και βρίσκεται σε 7 ή περισσότερους κοντινούς λεμφαδένες.

Στάδιο ΙΙΙ

Το στάδιο ΙΙΙ διαιρείται στα στάδια ΙΙΙΑ, ΙΙΙΒ και IIIC.

Στάδιο ΙΙΙΑ : ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί:

• (Τ4α, Ν1) στον ορογόνο (περιτόναιο – εξωτερικό στρώμα του τοιχώματος του στομάχου) και βρίσκεται σε 1 ή 2 κοντινούς λεμφαδένες ή
• (Τ3, Ν2) έχει εξαπλωθεί στον υποορογόνιο χιτώνα του τοιχώματος του στομάχου και βρίσκεται σε 3 έως 6 κοντινούς λεμφαδένες ή
• (Τ2, Ν3) έχει εξαπλωθεί στον μυϊκό χιτώνα του τοιχώματος του στομάχου και βρίσκεται σε 7 ή περισσότερους κοντινούς λεμφαδένες

Στάδιο ΙΙΙΒ : ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί:

• (Τ4β, Ν0 ή Ν1) στα γύρω όργανα και υπάρχουν κανένας, 1 ή 2 κοντινοί θετικοί λεμφαδένες ή
• (Τ4α, Ν2) στον ορογόνο (περιτόναιο – εξωτερικό στρώμα του τοιχώματος του στομάχου) και βρίσκεται σε 3 έως 6 κοντινούς λεμφαδένες ή
• (Τ3, Ν3) έχει εξαπλωθεί στον υποορογόνιο χιτώνα του τοιχώματος του στομάχου και βρίσκεται σε 7 ή περισσότερους κοντινούς λεμφαδένες

Στάδιο ΙΙΙC : ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί:

• (Τ4β, Ν2 ή Ν3) στα γύρω όργανα, και μπορεί να βρεθεί σε 3 ή περισσότερους κοντινούς λεμφαδένες ή
• (Τ4α, Ν3) στον ορογόνο (περιτόναιο – εξωτερικό στρώμα του τοιχώματος του στομάχου) και βρίσκεται σε 7 ή περισσότερους κοντινούς λεμφαδένες.

Στάδιο IV

Στο στάδιο ΙV, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα όργανα του σώματος.

Βαθμός κακοήθειας – Ταξινόμηση

Ο καρκίνος βαθμολογείται και ταξινομείται βάση της εμφάνισης των καρκινικών κυττάρων κάτω από το μικροσκόπιο. Ο βαθμός που δίνεται στα καρκινικά κύτταρα δίνει μια ιδέα του πόσο γρήγορα αυτά μπορούν να αναπτυχθούν.

Χαμηλής κακοήθειας  – Τα καρκινικά κύτταρα έχουν την τάση να αναπτύσσονται αργά, φαίνονται αρκετά παρόμοια με τα φυσιολογικά κύτταρα, είναι δηλαδή «καλά διαφοροποιημένα» και είναι λιγότερο πιθανό να έχουν εξαπλωθεί από ότι τα υψηλότερου βαθμού κύτταρα. Οι καρκίνοι αυτοί έχουν καλύτερη πρόγνωση (εξέλιξη).

Μέτριας κακοήθειας  – Τα κύτταρα φαίνονται πιο ανώμαλα, μοιάζουν λιγότερο με τα φυσιολογικά και είναι ελαφρώς ταχύτερα αναπτυσσόμενα.

Υψηλής κακοήθειας  – Τα καρκινικά κύτταρα έχουν την τάση να πολλαπλασιάζονται πιο γρήγορα, να φαίνονται πολύ ανώμαλα κάτω από το μικροσκόπιο, είναι δηλαδή «χαμηλής διαφοροποίησης» και είναι πιο πιθανό να εξαπλωθούν σε άλλα σημεία του σώματος απ’ ότι τα χαμηλού βαθμού κακοήθειας καρκινικά κύτταρα.

Θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του στομάχου

Η χειρουργική εξαίρεση αποτελεί τη μοναδική θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του στομάχου που μπορεί να οδηγήσει στην ίαση. Το χειρουργείο, για να θεωρείται επιτυχές, πρέπει να εξασφαλίζει υγιή μακροσκοπικά και μικροσκοπικά όρια (R0 εκτομή), λεμφαδενικό καθαρισμό που να περιλαμβάνει και τη 2η ομάδα των επιχώριων λεμφαδένων (D2 εκτομή), ελάχιστη δυνατή νοσηρότητα και θνητότητα καθώς και ικανοποιητική ποιότητα ζωής των ασθενών.

Σε εξαιρέσιμους όγκους και ανάλογα με την εντόπισή τους, ο εξειδικευμένος Χειρουργός θα αποφασίσει τη διενέργεια ολικής ή υφολικής γαστρεκτομής.

Υφολική γαστρεκτομή: αφαιρείται περίπου το 70-80% του στομάχου και η αποκατάσταση της συνέχειας του γαστρεντερικού σωλήνα γίνεται με χρήση έλικας λεπτού εντέρου.

Ολική γαστρεκτομή: αφαιρείται ολόκληρος ο στόμαχος και τα τελευταία εκατοστά του οισοφάγου, ενώ η αποκατάσταση της συνέχειας του γαστρεντερικού σωλήνα γίνεται με τη χρήση ελικών λεπτού εντέρου και τη διενέργεια αναστόμωσης σχήματος «Υ» (Roux-en-Y αναστόμωση).

Πιθανές επιπλοκές γαστρεκτομής:

• Αιμορραγία και ανάγκη μετάγγισης αίματος
• Λοιμώξεις αναπνευστικού
• Εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και πνευμονική εμβολή
• Λοίμωξη του τραύματος ή των σημείων εξόδου των παροχετεύσεων
• Διαφυγή από την αναστόμωσης
• Καθυστερημένη γαστρική κένωση (ναυτία, έμετος, αίσθημα πληρότητας, ανορεξία).
• Σύνδρομο Dumping (ταχεία είσοδος της τροφής στο έντερο και εμφάνιση διάρροιας μεταγευματικά)

Κυτταρομειωτική Χειρουργική και Υπέρθερμη Διεγχειρητική Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία (HIPEC) στον μεταστατικό καρκίνο στομάχου

Η καθυστερημένη εμφάνιση συμπτωμάτων αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες που ο καρκίνος του στομάχου συνήθως βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο τη στιγμή της διάγνωσης. Ειδικά σε περιπτώσεις εμφάνισης καρκινωμάτωσης του περιτοναίου από γαστρικό καρκίνο, η νόσος παραδοσιακά θεωρείται τελικού σταδίου.

Η Κυτταρομειωτική Χειρουργική και Υπέρθερμη Διεγχειρητική Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία (HIPEC) μπορεί να βοηθήσει αυτή την κατηγορία των ασθενών, αφού αποτελεί μια πρωτοποριακή μέθοδο που αποδεδειγμένα βελτιώνει την συνολική επιβίωση και την ποιότητα ζωής. (βλέπε σχετικό Τομέα Εξειδίκευσης για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Κυτταρομειωτική Χειρουργική και HIPEC)

Πρόγνωση του καρκίνου του στομάχου

Γενικώς, η πρόγνωση του καρκίνου του στομάχου παραμένει φτωχή, με 5-ετή επιβίωση της τάξης του 5-15%. Η μόνη αποδεδειγμένη θεραπευτική προσέγγιση είναι η χειρουργική θεραπεία, η οποία αποσκοπεί στη ριζική εκτομή της μακροσκοπικής νόσου αλλά και των μικροσκοπικών εστιών της.

Η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο μετράται συνήθως στα 5 χρόνια, δηλαδή το ποσοστό των ασθενών που βρίσκονται στη ζωή μετά από 5 έτη από τη διάγνωση (5ετής επιβίωση).

Ανάλογα με την έκταση της νόσου, η 5ετής επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του στομάχου, είναι:

• Για όγκους περιορισμένους στο στομάχι 62 %
• Για όγκους που έχουν εξαπλωθεί στους τοπικούς λεμφαδένες 27%
• Για όγκους που έχουν ξεφύγει από την πρωτοπαθή εστία (μεταστατικούς) 3,7%

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι, σε πολλές περιπτώσεις, ο καρκίνος στομάχου επανεμφανίζεται μετά μια αρχική επιτυχημένη θεραπεία και τότε μιλάμε για υποτροπή της νόσου.