Ελκώδης Κολίτιδα

Τι είναι η ελκώδης κολίτιδα;

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια χρόνια νόσος που προκαλεί φλεγμονή – ερεθισμό ή οίδημα – και πληγές, τα λεγόμενα έλκη, στην εσωτερική επένδυση του παχέος εντέρου. Συνήθως, η ελκώδης κολίτιδα έχει ως αφετηρία την περιοχή του ορθού, στην οποία συγκρατούνται τα κόπρανα μέχρι την κένωσή τους, και προοδευτικά επηρεάζει ολόκληρο το παχύ έντερο.

Διάφοροι όροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν την ελκώδη κολίτιδα ανάλογα με το πού εντοπίζεται η νόσος στο παχύ έντερο:

• Ελκώδης πρωκτίτιδα – αφορά μόνο το ορθό
• Πρωκτοσιγμοειδίτιδα – αφορά το ορθό και το σιγμοειδές κόλον
• Περιφερική κολίτιδα – αφορά μόνο την αριστερή πλευρά του παχέος εντέρου
• Πανκολίτιδα – αφορά ολόκληρο το παχύ έντερο

Η ελκώδης κολίτιδα ανήκει στις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ΙΦΝΕ) από κοινού με την νόσο του Crohn, με την οποία έχουν κοινά συμπτώματα. Αμφότερες, δεν πρέπει να συγχέονται με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, μια διαταραχή που επηρεάζει τις μυϊκές συσπάσεις και την ευαισθησία του παχέος εντέρου. Σε αντίθεση με την ελκώδη κολίτιδα και τη νόσο του Crohn, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου δεν προκαλεί φλεγμονή ούτε βλάπτει το έντερο.

Ποια είναι τα αίτια της ελκώδους κολίτιδας;

Η ελκώδης κολίτιδα εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα βακτήρια του εντέρου και στα κύτταρα της εσωτερικής του επένδυσης, προκαλώντας φλεγμονή. Η ακριβής αιτία δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί. Όπως και σε άλλους τύπους ΙΦΝΕ, η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει ρόλο. Περίπου το 12% των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα έχουν στενό συγγενή με την ίδια πάθηση ή νόσο του Crohn. Θεωρείται επίσης ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες – όπως ιοί, βακτήρια ή άλλα αντιγόνα – μπορεί να πυροδοτήσουν τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος που οδηγεί σε κολίτιδα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας;

Τα πιο κοινά συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας είναι η διάρροια με αίμα ή πύον και κοιλιακή δυσφορία.

Ωστόσο, η νόσος μπορεί να έχει κι άλλα συμπτώματα, όπως:

• Επείγουσα ανάγκη για κένωση
• Αίσθημα κόπωσης
• Ναυτία ή απώλεια όρεξης
• Απώλεια βάρους
• Πυρετός
• Αναιμία

Σπανιότερα, οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα μπορεί να αναφέρουν:

• Πόνο στις αρθρώσεις
• Ερεθισμό των ματιών
• Εξανθήματα

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της φλεγμονής και το σημείο στο έντερο στο οποίο εμφανίζεται η νόσος. Κατά την πρώτη εκδήλωσή τους, τα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας είναι συνήθως ήπια έως μέτριας έντασης. Ωστόσο, ένα μικρό ποσοστό ασθενών αναφέρουν από το πρώτο κιόλας επεισόδιο πιο έντονα συμπτώματα, όπως συχνές, αιματηρές κενώσεις, πυρετό και σοβαρές κράμπες στην κοιλιά.

Πώς γίνεται η διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας;

Η της ελκώδους κολίτιδας τίθεται μέσα από φυσική εξέταση του ασθενούς, τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού και μια σειρά από εργαστηριακές κι ενδοσκοπικές εξετάσεις, όπως:

• Αιματολογικές εξετάσεις, για δείκτες φλεγμονής ή αναιμίας και χαμηλή λευκωματίνη —συχνά σε ασθενείς με σοβαρή ελκώδη κολίτιδα
• Εξετάσεις κοπράνων, για ενδείξεις εντερικής λοίμωξης
• Ενδοσκοπικές εξετάσεις, όπως κολονοσκόπηση ή εύκαμπτη σιγμοειδοσκόπηση για επιβεβαίωση της διάγνωσης κι αποκλεισμό άλλων αιτιών, όπως κοιλιοκάκη, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή νόσος του Crohn.

Πώς αντιμετωπίζεται η Ελκώδης Κολίτιδα;

Η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί οριστικά μόνο με χειρουργική αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος του εντέρου (κολεκτομή). Ωστόσο, υπάρχουν διαθέσιμες συντηρητικές αγωγές που μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα και να καταστείλουν τη φλεγμονώδη διαδικασία.

Η θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας ποικίλλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου. Οι περισσότεροι ασθενείς διαχειρίζονται τη νόσο με μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή, η οποία έχει ως στόχο την ύφεση της νόσου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Υπάρχουν τρεις τύποι φαρμάκων που συνταγογραφούνται πιο συχνά για τη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας: αμινοσαλικυλικά, κορτικοστεροειδή και ανοσοτροποποιητικά φάρμακα.

Ωστόσο, περίπου το 25% – 40% των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα θα χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση τμήματος ή ολόκληρου του παχέος εντέρου λόγω μαζικής αιμορραγίας, χρόνιας εξουθενωτικής ασθένειας, διάτρησης του παχέος εντέρου ή κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου.

Η πιθανότητα για καρκίνο δεν αυξάνεται ιδιαίτερα αν η νόσος επηρεάζει κυρίως το ορθό και το κατώτερο κόλον. Αντίθετα, ο κίνδυνος καρκίνου είναι υψηλότερος σε ασθενείς με εκτεταμένη ελκώδη κολίτιδα.

Ενίοτε, η κολεκτομή επιλέγεται εφόσον η συντηρητική θεραπεία αποτύχει ή οι παρενέργειες των στεροειδών ή άλλων φαρμάκων απειλούν την υγεία του ασθενούς.

Η κολεκτομή μπορεί να μερική ή ολική, ανάλογα με το ποσοστό του εντέρου που αφαιρείται. Ειδικότερα:

• Κατά τη μερική κολεκτομή αφαιρείται εκείνο το τμήμα του εντέρου που έχει προσβληθεί από τη νόσο. Η μερική κολεκτομή διακρίνεται σε τμηματική, αριστερή ή δεξιά κολεκτομή και η σιγμοειδεκτομή.
• Η ολική κολεκτομή αφορά στην αφαίρεση ολόκληρου του παχέος εντέρου και του ορθού (πρωκτοκολεκτομή) και κατόπιν απευθείας ένωση του λεπτού εντέρου με τον πρωκτό (ειλεοπρωκτική αναστόμωση) ή -σπανιότερα- μόνιμη τελική ειλεοστομία.

Η κολεκτομή μπορεί να πραγματοποιηθεί τόσο με συμβατικό, ανοικτό χειρουργείο όσο και με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους, δηλαδή λαπαροσκόπηση ή ρομποτική χειρουργική, ανάλογα με τις ενδείξεις του ασθενούς.

Η ανοικτή επέμβαση έχει εξαιρετικά αποτελέσματα, αλλά περιλαμβάνει μια μεγάλη τομή στην κοιλιά με ότι νοσηρότητα αυτή συνεπάγεται.

Αντίθετα, οι ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι πραγματοποιούνται μέσα από μικρές οπές στην κοιλιά κι ως εκ τούτου έχουν σημαντικά λιγότερη νοσηρότητα και μικρότερο χρόνο αποθεραπείας.

Τι είναι η λαπαροσκοπική κολεκτομή;

Η λαπαροσκοπική κολεκτομή απαιτεί 4 τομές μεγέθους  0,5-1 εκατοστού, μέσω των οποίων εισάγονται τα ειδικά λαπαροσκοπικά εργαλεία για την πραγματοποίηση της επέμβασης. Ένα εξ αυτών, είναι το λαπαροσκόπιο, ένα ειδικά διαμορφωμένο ενδοσκόπιο με ενσωματωμένη ψηφιακή κάμερα, το οποίο επιτρέπει στο χειρουργό να έχει πλήρη εικόνα της περιοχής κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας.

Χάρη στην αποφυγή της μεγάλης τομής, η λαπαροσκοπική κολεκτομή διασφαλίζει για την ασθενή:

• Ελάχιστη απώλεια αίματος κι αποφυγή της ανάγκης για μετάγγιση
• Ταχύτερη λειτουργία του εντέρου
• Βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα, χωρίς ευμεγέθεις ουλές αντίθετα με το ανοικτό χειρουργείο
• Ταχύτερη πρόσληψη στερεών τροφών
• Αισθητά λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο
• Συντομότερη νοσηλεία
• Ταχύτερη επάνοδο στην εργασία και στις καθημερινές δραστηριότητες

Τι είναι η ρομποτική κολεκτομή;

Η ρομποτική κολεκτομή αποτελεί εξέλιξη της αντίστοιχης λαπαροσκοπικής μεθόδου, ενσωματώνοντας όλα τα πλεονεκτήματά της ως ελάχιστα επεμβατική διαδικασία, κι εμπλουτίζοντάς τα με τις μεγάλες δυνατότητες που προσφέρει το χειρουργικό ρομπότ.

Κατά τη ρομποτική κολεκτομή, ο χειρουργός πραγματοποιεί την επέμβαση μέσω ειδικών ρομποτικών βραχιόνων, τους οποίους ελέγχει μέσω μιας ειδικής κονσόλας υπολογιστή. Η κονσόλα περιλαμβάνει μια οθόνη στην οποία προβάλλεται το χειρουργικό σε ψηφιακή μεγέθυνση και τρισδιάστατη απεικόνιση. Οι ρομποτικοί βραχίονες πραγματοποιούν χειρουργικές κινήσεις με τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια, σταθερότητα κι ευελιξία, επιτρέποντας την πρόσβαση ακόμα και στα πλέον δυσπρόσιτα σημεία χωρίς περιττό τραυματισμό των γειτονικών ιστών και οργάνων.

Ποια είναι η πρόγνωση της ελκώδους κολίτιδας;

Η πρόγνωση για την ελκώδη κολίτιδα είναι εξατομικευμένη και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Η κλινική πορεία της ελκώδους κολίτιδας μπορεί να κυμαίνεται από μια ήρεμη πορεία με παρατεταμένες περιόδους ύφεσης έως οξεία επεισόδια που απαιτούν εντατική ιατρική θεραπεία ή χειρουργική επέμβαση (κολεκτομή). Η έκβαση της νόσου καθορίζεται από τα ποσοστά υποτροπής κα την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου.