Οι στρωματικοί όγκοι του γαστρεντερικού (GISTs) είναι οι πιο συχνοί μεσεγχυματικοί όγκοι της γαστρεντερικής οδού και αποτελούν το 1% των όγκων του γαστρεντερικού συστήματος. Συνήθως εμφανίζονται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και αναπτύσσονται συχνότερα στον στόμαχο (60-70%) και λιγότερο στο λεπτό έντερο (20-25%), στο παχύ έντερο και το ορθό (5%) ή τον οισοφάγο (κάτω του 5%). Σπανίως, μπορεί να εμφανιστούν στο μεσεντέριο, στο περιτόναιο, στο επίπλουν, στη χοληδόχο κύστη, στο πάγκρεας ή στο ήπαρ.

Οι καλοήθεις όγκοι υπερτερούν αριθμητικά των κακοήθων σε μεγάλο ποσοστό. Οι κακοήθεις στρωματικοί όγκοι είναι συνήθως μεγαλύτεροι σε μέγεθος (άνω των 2 εκατοστών) και έχουν ακανόνιστο σχήμα.

Η διάγνωση ξεκινά πάντα με τη λήψη ιατρικού ιστορικού και με την κλινική εξέταση. Οι αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις είναι απαραίτητες, αλλά δεν είναι διαγνωστικές.  Επίσης, δεν υπάρχουν ειδικοί καρκινικοί δείκτες για τους στρωματικούς όγκους.

 

Η διάγνωση των στρωματικών όγκων του γαστρεντερικού προϋποθέτει ακτινολογικό έλεγχο, ο οποίος μπορεί να περιλαμβάνει:

• Αξονική τομογραφία κοιλίας με ή χωρίς σκιαγραφικό
• Ενδοσκόπηση ανώτερου πεπτικού ή κατώτερου πεπτικού (ένας στρωματικός όγκος εμφανίζεται, συνήθως, ως μια λεία, γκριζωπή υποβλεννογόνια μάζα, στην οποία μπορεί να παρατηρούνται εξελκώσεις).
• Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS)

Η βιοψία ενός στρωματικού όγκου κατά την ενδοσκόπηση μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία ή ακόμα και ρήξη, αυξάνοντας την πιθανότητα διασποράς του όγκου. Η λήψη δείγματος βιοψίας με λεπτή βελόνα καθοδηγούμενη από υπερήχους (EUS-FNA) μπορεί να δώσει τη διάγνωση.

Πώς αντιμετωπίζονται στρωματικοί όγκοι του γαστρεντερικού;

Σε αρκετές περιπτώσεις, ειδικά αν ο όγκος είναι μικρός, επιλέγεται η ενεργή παρακολούθηση με τακτική εξέταση του ασθενούς. Στην περίπτωση, ωστόσο, μεγάλων όγκων που δίνουν συμπτώματα, τότε απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία συνίσταται στην ολική εξαίρεση της βλάβης, αποφεύγοντας τη ρήξη που μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση περιτοναϊκών εμφυτεύσεων.

Όταν ο όγκος διηθεί κάποιο γειτονικό όργανο, τότε προτείνεται η en bloc χειρουργική εξαίρεση του όγκου, εάν είναι εφικτό. Στις περιπτώσεις όπου η πλήρης εξαίρεση του όγκου δεν είναι εφικτή ή όταν υπάρχουν μεταστατικές εστίες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί, ο αναστολέας τυροσινικής κινάσης, ιματινίμπη, είτε προ είτε μετά του χειρουργείου.

Για τους στρωματικούς όγκους του στομάχου η χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την εκτομή του όγκου μαζί με ένα τμήμα του στομάχου (γαστρεκτομή). Η γαστρεκτομή μπορεί να γίνει με συμβατικό χειρουργείο ή με ελάχιστα επεμβατική μέθοδο (λαπαροσκοπική ή ρομποτική χειρουργική), σύμφωνα με τις ενδείξεις και το τι είναι καλύτερο για την υγεία κάθε ασθενούς.

Η λαπαροσκοπική γαστρεκτομή έχει όλα τα πλεονεκτήματα μιας ελάχιστα επεμβατικής διαδικασίας, δηλαδή αποφυγή της μεγάλης τομής του ανοικτού χειρουργείου κι επομένως λιγότερη απώλεια αίματος, λιγότερο πόνο μετά την επέμβαση, μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο και πιο άμεση επάνοδο του ασθενούς στην καθημερινότητά του.

Η ρομποτική γαστρεκτομή έχει το πλεονέκτημα της χρήσης ενός εξελιγμένου ρομποτικού συστήματος για την ασφαλέστερη κι ακριβέστερη δυνατή αφαίρεση των στρωματικών όγκων, ακόμα κι αν επηρεάζουν πολλές κι ευαίσθητες ανατομικές δομές. Η ρομποτική υποβοήθηση διασφαλίζει όλα τα πλεονεκτήματα της συμβατικής λαπαροσκοπικής γαστρεκτομής χωρίς τις τεχνικές δυσκολίες της τελευταίας, καθώς οι ρομποτικοί βραχίονες επιτρέπουν στο χειρουργό να έχει πρόσβαση ακόμα και στα πιο δύσκολα ανατομικά σημεία.

Η ιματινίμπη (αναστολέας της BRC-ABL ογκοπρωτεΐνης, η οποία χρησιμοποιείται στην θεραπεία της χρόνιας μυελογενούς λευχαιμίας), χρησιμοποιείται με πολύ καλά αποτελέσματα στη θεραπεία των μεταστατικών στρωματικών όγκων. Η διετής επιβίωση των ασθενών μετά από θεραπεία με ιματινίμπη είναι περίπου 70%. Η διακοπή της θεραπείας όμως συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο υποτροπής ένα χρόνο μετά, ακόμα και σε ασθενείς που είχαν παρουσιάσει πλήρη ύφεση.